Otizm spektrum bozukluğu, doğuştan gelen ya da yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkan karmaşık bir nörogelişimsel bozukluktur. Otizmin, beynin yapısını ya da işleyişini etkileyen bazı sinir sistemi sorunlarından kaynaklandığı sanılmaktadır.
Genel bilgiler
• Otizm ilk kez 1943’te, Amerikalı çocuk psikiyatristi Leo Kanner tarafından tanımlanmıştır.
• Dünyada otizmin görülme sıklığı 68’de birdir. Dolayısıyla, ülkemizde de her 68 çocuktan birinin otizmden etkilendiği düşünülmektedir.
• Otizmin erkek çocuklarındaki yaygınlığı, kızlardan yaklaşık 4-5 kat fazladır. Her 42 erkek çocuktan birini ve 189 kız çocuğundan birini etkilediği kabul edilmektedir.
• Sosyal etkileşim ve iletişimde yetersizlikler ile sınırlı ilgiler ve yinelenen davranışlar otizmin temel özellikleri olarak kabul edilir. Bu özellikler bireyden bireye farklı yetersizlik derecelerinde görülebilmektedir.
Sıklık ve yaygınlık
Amerika Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi’nin (Centers for Disease Control Prevention) çalışmalarına göre ortalama 68 çocuktan birisi Otizm Spektrum Bozukluğu tanısı almaktadır.
Grafikte de belirtilmiş olduğu gibi son yıllarda otizmin yaygınlığının ve görülme sıklığında ciddi bir artış gözlemlenmiştir.
Centers for Disease Control Prevention, (2014)
Otizm Spektrum Bozukluğunun nedenleri
• Bugün, otizm spektrum bozukluğuna neyin neden olduğu bilinmemekle birlikte genetik temelli olduğuna ilişkin bulgular vardır. Ancak hangi gen ya da genlerin sorumlu olduğu henüz bilinmemektedir. Çevresel faktörlerin genetik alt yapısı oluşmuş bireylerde otizm riskini arttırdığına dair saptamalar vardır. Hem genetik temellerin hem de çevresel faktörlerin etkileri üzerine çok sayıda araştırma yapılmaktadır.
Otizm Spektrum Bozukluğunun belirtileri nelerdir?
Dış görünümleri ile diğer çocuklardan farklı olmayan otizmli çocuklar davranışlarıyla diğerlerinden ayrılır. Otizm iki temel alanda davranış sorunlarıyla kendini gösterir:
A. Sosyal İletişim ve Sosyal Etkileşim
Göz kontağı kuramama, vücut dilini anlamama ve kullanamama, parmakla işaret ederek gösterme gibi jestleri anlama ve kullanmada yetersizlik
Yüz ifadelerinde ve sözel olmayan iletişimlerinde sınırlılık gibi sosyal etkileşim kurma amacıyla kullanılan sözel olmayan iletişim davranışlarında yetersizlik
Karşılıklı konuşma başlatma ve sürdürmede yetersizlik, ilgileri ve duyguları paylaşmada sınırlılık, sosyal iletişim başlatma ya da sosyal etkileşime tepkide bulunmada yetersizlik gibi karşılıklı sosyal-duygusal tepkilerde yetersizlik
Sosyal bağlamlara uygun davranamama, hayali oyun oynayamama, arkadaş edinememe ve akranlarına karşı ilgisizlik gibi ilişki kurma, sürdürme ve ilişkiyi anlamada yetersizlik
B. Tekrarlanan/Takıntılı Davranışlar ve Sınırlı İlgiler ya da Etkinlikler
• Tekrarlanan ya da takıntılı motor davranışlar, nesne kullanma ya da konuşma
• Aynılık üzerinde ısrar etme, rutinlere aşırı bağlılık
• Yoğunluğu açısında anormal denilebilecek derecede takıntılı ve sabit ilgilere sahip olma
• Belli ses, doku ya da koku gibi duyusal uyaranlara karşı aşırı tepkili olma ya da tepkisiz kalma Kaynak;Tohum Otizm Vakfı